Tuesday, August 29, 2006

साईबाबांचे सिंहासन सरकारी निर्णयाशी सुसंगतच

साईबाबांच्या सोन्याच्या सिंहासनावर झालेल्या वादानंतर ते न बनवण्याचा शिडीर् संस्थानच्या कार्यकारिणीने घेतला असला, तरी मूळ निर्णय यापूवीर्च्या सरकारी निर्णयाशी सुसंगतच आहे. या संस्थानासाठी सरकारने चालू दशकाच्या आरंभी वेगळा कायदा केला. त्याच्या विधेयकात साईबाबा हे देवता आहेत, असे म्हटले होते. साईबाबांना पाहिलेले लोक अजून हयात आहेत. मग ते देवता कसे? त्यांच्या समाधीवर वास्तू बांधली व ते त्यांचे स्मृतीस्थळ आहे, असे विधेयक तयार करण्यापूवीर्च्या कागदपत्रांमध्ये नमूद होते. असे असता ती इमारत मंदिर कशी होऊ शकते? हे सर्व त्या विधेयकाने केले आहे. साईबाबांना देवता ठरवून मंदिरात बसविणे या सरकारच्या कर्तृत्वाशी सुसंगत असाच हा सोन्याच्या सिंहासनाचा निर्णय होता. तो कायद्याला धरून होता की नाही याबाबत दोन्ही बाजूंनी मत देता येईल, अशी त्यामध्ये शब्दयोजना आहे.

शां. मं. गोठोसकर, मुंबई.

Sunday, August 20, 2006

पवारांची मुलगी हेच क्वालिफिकेशन!

'सुप्रिया मुख्यमंत्री होतील काय?' या शां. मं. गोठोस्कर यांच्या लेखात त्या शरद पवार यांच्या कन्या आहेत म्हटल्यावर त्यांना या पदासाठी लागणाऱ्या कोणत्याच गुणांची गरज नाही, असे गृहीत धरले आहे. नाही म्हणायला लेखाच्या शेवटी 'येत्या तीन वर्षांत त्यांनी किमान आवश्यक एवढी तयारी केली पाहिजे' असे म्हटलेले आहे. त्यांनी राजकारणाला आवश्यक तो पेहराव स्वीकारला आहे एवढेच क्वालिफिकेशन लेखकाने सांगितले आहे. पण राजकारणातील अनुभव, राजकीय जाण, परिपक्वता याबाबत मौन पाळले आहे. संपूर्ण लेखाचा रोखच असा आहे की, जणू जनतेने महाराष्ट्र राज्य पवार घराण्याला आंदण देऊन टाकले आहे. निवडणुकीला अद्याप तीन वषेर् बाकी असताना जनतेला गृहीत धरून मुख्यमंत्र्यांचे नाव मुक्रर करून टाकणे हा जनतेचा उपमर्द आहे.

रजनीकांत शेट्ये, अंधेरी

Tuesday, August 15, 2006

सुप्रिया मुख्यमंत्री होतील काय?


ओरिसाचे सध्याचे मुख्यमंत्री सकाळी राजकारणात आले आणि संध्याकाळी मुख्यमंत्री झाले. त्यांनी आतापर्यंतची राजकीय कारकीर्द चांगलीच यशस्वी केली आहे. पक्षातील आपल्या सर्व विरोधकांना त्यांनी गारद केले आहे. सुप्रियांनी त्यांना गुरू मानायला हरकत नाही. 

महाराष्ट्रातील राजकीय नेत्यांमध्ये सध्या सर्वाधिक बलवान असलेल्या शरद पवारांच्या कन्या सुप्रिया यांनी राजकारणात प्रवेश केल्यामुळे त्यांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षात मोठे वादळ निर्माण झाले आहे. पवारांचा राजकीय वारस कोण, असा प्रश्ान् विचारला जात आहे. पण ते निवृत्त होणार आहेत, हे सांगितले कोणी? तेव्हा हा प्रश्ान्च मुळात चुकीचा आहे. मग खरा प्रश्ान् काय असायला हवा? या राज्यातील राजकीय परिस्थिती आणखी तीन वषेर् अशीच पुढे चालू राहिली, तर त्या वेळी होणाऱ्या निवडणुकीत काँग्रेस-राष्ट्रवादी आघाडीला बहुमत मिळेल, असे गृहीत धरायला हरकत नाही. त्यामध्ये राष्ट्रवादी हा मोठा पक्ष असेल आणि मग त्या पक्षाला मुख्यमंत्रीपद मिळेल, असाही संभव आहे. अशा परिस्थितीत शरदराव मुख्यमंत्रीपदाचा मुकुट सुप्रियांच्या मस्तकी ठेवतील की, पुतणे अजित पवार यांच्या, असा हा खरा प्रश्ान् असायला हवा.

सुप्रिया या अजून लहान असल्यामुळे ही गोष्ट कठीण आहे, असे बऱ्याच लोकांना वाटते. महाराष्ट्रात मुख्यमंत्रीपदाचे उघड इच्छुक सुमारे ३० असून, त्यांपैकी दहा-बाराजण राष्ट्रवादीतच आहेत. शालिनीताई, पद्मसिंह, अरुण गुजराती, मोहिते-पाटील, भुजबळ, प्रफुल्ल पटेल, सूर्यकांता, आर. आर. पाटील, रामराजे, अजित पवार, जयंत पाटील, वळसे-पाटील आदी या यादीत समाविष्ट आहेत. यांपैकी सुप्रियांचे वय शालिनीताईंच्या बरोबर निम्मे असल्यामुळे त्या लहान वाटतात. पण आणखी तीन वर्षांनी त्या ४० वर्षांच्या होतील. शरद पवार प्रथम मुख्यमंत्री झाले ते ३८व्या वषीर्. तेव्हा ते लहान आहेत, असे त्या वेळी कोणी म्हणाला नाही. आपल्या देशात सर्वांत कमी वयात मुख्यमंत्री होण्याचा विक्रम प्रफुल्लकुमार मोहंता यांनी केला. ते आपल्या वयाच्या ३३व्या वषीर् आसामचे मुख्यमंत्री बनले. त्यांच्या दीडपटीहून अधिक एवढे सुप्रियांचे वय तीन वर्षांनी होणार आहे. राजीव गांधी ४०व्या वषीर् पंतप्रधान झाले, मग सुप्रिया मुख्यमंत्री का होऊ नयेत? राहुल गांधी सुप्रियांहून एक वर्षाने लहान असून, ते केव्हाही पंतप्रधान होऊ शकतील, असे बहुसंख्य काँग्रेसजनांना वाटते. महाराष्ट्राचे एक कॅबिनेट मंत्री विनय कोरे हे मुख्यमंत्रीपदाचे इच्छुक आहेतच. ते सुप्रियांपेक्षा दोन वर्षांनी लहान असून, दोन वर्षांपूवीर्च मंत्री झाले. हे सर्व पाहता, मुख्यमंत्री होण्यासाठी सुप्रिया लहान नाहीत, हे लक्षात येते. थोडक्यात म्हणजे, सुप्रिया शरदरावांची 'चिमुरडी' आहे, या दृष्टीने या वादळाकडे पाहता कामा नये. 

सुप्रिया या राजकारणात नवख्या असून, त्यांना पूर्वानुभव नाही, असे यासंबंधात कोणीही म्हणेल. संयुक्त महाराष्ट्र चळवळीतील थोर नेते कै. एस. एम. जोशी नेहमी म्हणायचे, ''राजकारणी व नवरामुलगा यांना पूर्वानुभव लागत नाही!'' ओरिसाचे सध्याचे मुख्यमंत्री सकाळी राजकारणात आले आणि संध्याकाळी मुख्यमंत्री झाले. त्यांनी आतापर्यंतची राजकीय कारकीर्द चांगलीच यशस्वी केली आहे. पक्षातील आपल्या सर्व विरोधकांना त्यांनी गारद केले. भारतीय जनता पक्ष या सहयोगी पक्षाला काबूत ठेवले आणि मुळीच वरचढ होऊ दिले नाही. विधानसभेची मुदत संपल्यावर त्यांची आघाडी पुन्हा निवडून आली. सुप्रियांनी त्यांना गुरू मानायला हरकत नाही. मराठी वाचताना अडचण होते, असे सुप्रिया म्हणतात. नवीनबाबूंना तर त्यांच्या राज्याची उडिया ही भाषाच येत नाही! 

महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री कै. यशवंतराव चव्हाण यांनी शरद पवारांना आपले मानसपुत्र योजले होते. त्यांचा राजकीय वारसा पवारांनी चालवायचा होता. तसा पवारांच्या वारसाबाबत हा वाद नाही. त्यांच्या घरातीलच वारस कोण, असा हा प्रश्ान् आहे. सुप्रियांच्या आगमनापूवीर् त्यांच्याहून १० वर्षांनी मोठे असलेले अजितदादा हेच राजकीय वारस, असे सर्वजण गृहीत धरून चालले होते. पुण्याचे खासदार सुरेश कलमाडी यांनी तर अजितदादांना 'बाळराजे' अशी उपाधी बहाल केली होती. अजितदादा गेली २० वषेर् राजकारणात आहेत. त्यांना शरदरावांनी आपल्या पठडीत वाढविले खरे; पण शरदरावांनी माणसे जोडावीत आणि अजितदादांनी ती तोडावीत, असा काहीसा प्रकार झाला. मुख्यमंत्रीपदाच्या राजकारणाची व्याप्ती मराठा राजकारण व साखर कारखान्यांचे राजकारण याहून किती तरी विस्तृत असते. तथापि, ती एवढीच मर्यादित आहे, असे या पदाचे बरेच इच्छुक धरून चालतात. अजितदादा त्यांपैकी एक आहेत. पुणे जिल्ह्यातील चार-पाच साखर कारखाने त्यांच्या हुकमतीखाली आहेत. त्या कारखान्यांसंबंधीचा प्रत्येक महत्त्वाचा निर्णय अजितदादाच घेत असतात. अशा प्रकारे ते एक बडे साखरसम्राट बनले आहेत खरे; पण महाराष्ट्रातील सर्वांत मोठे नव्हेत. त्याबाबत या राज्यात पहिला क्रमांक भाजप नेते गोपीनाथ मुंडे यांचा लागतो. बाळासाहेब ठाकरे यांचा राजकीय वारसा राजऐवजी उद्धवकडे, असा निर्णय झाला. तसाच तो अजितदादांऐवजी सुप्रिया, असा झाला आहे. यापुढे पुणे जिल्ह्यातील हे साखर कारखाने अजितदादांचे मांडलिकत्व झुगारून आपले स्वातंत्र्य घोषित करण्याचा संभव आहे. राष्ट्रवादीतील अन्य पातळ्यांवरही असेच घडू लागेल. 

पिता राष्ट्राध्यक्ष किंवा पंतप्रधान आणि नंतर त्या पदावर कन्या आरूढ झाली असे भारत, पाकिस्तान, बांगलादेश, श्रीलंका व इंडोनेशिया या राष्ट्रांमध्ये घडले. ब्रह्मादेशातही तसे होण्याचा संभव आहे. वडिलांनंतर मुलगी मुख्यमंत्रीपदावर स्थानापन्न झाली, असे आपल्या देशात फक्त गोव्यात झाले. गोव्याप्रमाणे आता महाराष्ट्रात घडणार काय? राजकारणासाठी योग्य असा पेहराव सुप्रियांनी स्वीकारला, हे चांगलेच झाले. त्यासाठी त्यांनी आपल्या जीन्स व ट्राउझर्स बोहारणीला देऊन टाकल्या. त्यांचे मराठी हस्ताक्षर फारच खराब आहे. त्यांच्याबद्दलची चांगली प्रतिमा बिघडून जाईल एवढे ते खराब आहे. ते सुधारण्याचा त्यांनी येती तीन वषेर् प्रयत्न करावा, हे उत्तम! 

सुप्रियांचे राष्ट्रवादीत आगमन झाल्यावर अल्पावधीतच त्यांना पक्षाच्या राष्ट्रीय कार्यसमितीवर घेण्यात आले. आता त्यांना राज्यसभेवर पाठविण्यात येणार, असे दिसत आहे. यानंतर महाराष्ट्र राज्य सहकारी बँक व सहकारी साखर कारखाना संघ यांच्या संचालक मंडळावर त्यांना स्वीकृत केले जाणे, हे ओघानेच येते. सहकारी साखर कारखान्यांच्या गाळप हंगामाचा शुभारंभ मोठ्या धूमधडाक्याने साजरा होत असतो. राष्ट्रवादीकडे असलेले असे कारखाने आता या समारंभाला मुख्य पाहुणे म्हणून सुप्रियांना निमंत्रित करतील, हे वेगळे सांगायला नको. 

महाराष्ट्रात आतापर्यंत १४ मुख्यमंत्री झाले. त्यातील चौघे उत्तम होते. तिघे पूर्ण कुचकामी ठरले. बाकीचे मध्यम गटातील होते. सुप्रियांची मुख्यमंत्रीपदाची कारकीर्द प्रभावी व्हावी, यासाठी येत्या तीन वर्षांत त्यांनी किमान आवश्यक एवढी तयारी केली पाहिजे. त्यासाठी त्या उत्सुक नाहीत, हीच मुख्य अडचण आहे. त्यांची राबडी होता कामा नये, यासाठी शरदरावांनी आतापासूनच काळजी घ्यायला हवी. त्यासाठी प्रा. विश्वनाथ कराड यांच्या 'स्कूल ऑफ गव्हर्नमेंट'मध्ये त्यांना दाखल करण्याची गरज नाही. सुप्रिया मुख्यमंत्री झाल्या आणि बोला-फुलाला गाठ पडून शेतकऱ्यांच्या आत्महत्या तात्काळ थांबल्या, तर त्यांची पुढची सर्व राजकीय कारकीर्द प्रारंभीच यशस्वी झाली, असे म्हणता येईल. 

शां. मं. गोठोसकर 

Please click here to read this article on Maharashtra Times website.